Zrenjaninski socijalni forum (ZSF) pokreće inicijativu za promenu Zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije, u delu koji se odnosi na utvrđivanje i promenu naziva naseljenih mesta. ( Sl. glasnik RS, br. 129/2007, 18/2016 i 47/2018)
Naime, ovim zakonom utvrđeni su nazivi opština i gradova, nazivi naseljenih mesta i katastarskih opština, kao i način njihove promene.
Inicijativu za promenu naziva naseljenog mesta utvrđenog ovim zakonom može pokrenuti skupština jedinice lokalne samouprave, građani, mesna zajednica i drugi zainteresovani organi zajednice.
Predlog za promenu naziva postojećeg naseljenog mesta, utvrđuje se po prethodno pribavljenom mišljenju nadležnog organa teritorijalne autonomije i skupštine jedinice lokalne samouprave.
Dakle, naziv naseljenog mesta može se promeniti samo izmenom Zakona koji ne predviđa obavezno izjašnjavanje građana o ovom pitanju.
Prema Ustavu Republke Srbije, zakon može da predloži svaki narodni poslanik, Vlada, skupština autonomne pokrajine, najmanje 30.000 birača, kao i Zaštitnik građana i Narodna banka Srbije u oblastima iz svoje nadležnosti.
Nadležnost jedinice lokalne samouprave u ovoj materiji sastoji se od prava pokretanja inicijative i davanja mišljenja.
Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi, skupština jedinice lokalne samouprave može na sopstvenu inicijativu da raspiše referendum o pitanjima iz svoje nadležnosti. Skupština je dužna da raspiše referendum na predlog koji podnese najmanje 10% birača od ukupnog biračkog tela u jedinici lokalne samouprave, na način utvrđen zakonom i statutom.
Odluka putem referenduma doneta je ako se za nju izjasnila većina birača koja je glasala, pod uslovom da je glasalo više od polovine ukupnog broja birača.
Odluka doneta na referendumu je obavezna, a skupština jedinice lokalne samouprave je ne može staviti van snage, niti izmenama i dopunama menjati njenu suštinu u narednom periodu od godinu dana od dana donošenja odluke.Naravno, odluka doneta na ovakvom referendumu ne obavezuje Narodnu skupštinu.
Veliki nedostatak u Zakonu je što se promena naziva naseljenog mesta može izvršiti bez saglasnosti njegovih stanovnika. Smatramo da je neophodno da Zakon bude dopunjen odredbom po kojoj će, pre utvrđivanja predloga za izmenu Zakona, biti obavezno održavanje konsultativnog referenduma u naselju čiji naziv se menja.. U tom slučaju Narodna skupština raspolagaće potrebnim informacijama o stavovima građana o ovoj temi.
Zahvaljujući postojećoj proceduri moguća je česta i nedemokratska promena naziva, što može imati velike štetne ekonomske, društvene i političke posledice. Naziv naseljenog mesta je njegovo bitno obležje, on predstavlja značajan deo identiteta neke sredine i ljudi koji u njoj žive, zbog toga je neophodno da oni koji su najzainteresovaniji imaju pravo da se izjasne na referendumu da li žele promenu ili ne.
ZSF poziva građane i građanke, političke i druge organiazcije da nam se pridruže u pokretanju ove inicijative.
Zrenjaninski socijalni forim
U Zrenjaninu, 12.12.2018.